Giriş
Sebzeler, beslenmemizde önemli yer tutan, vitamin, mineral ve lif kaynağı bitkilerdir. Bahçede veya tarlada sebze yetiştirmek, doğru planlama ve temel tekniklerin bilinmesiyle oldukça keyifli ve verimli bir süreç olabilir.
Planlama ve Hazırlık
- Yer Seçimi: Sebzelerin çoğu bol güneş ışığına ihtiyaç duyar (günde en az 6 saat). İyi drene edilmiş, rüzgardan korunaklı bir alan seçilmelidir.
- Toprak Hazırlığı: Toprak derinlemesine işlenmeli, yabancı otlardan temizlenmeli ve organik madde (kompost, yanmış gübre) ile zenginleştirilmelidir. Toprak analizi yapılması idealdir.
- Çeşit Seçimi: Bölgenizin iklimine uygun, hastalıklara dayanıklı ve tercihlerinize uygun sebze türleri ve çeşitleri seçilmelidir.
- Ekim/Dikim Zamanı: Her sebzenin farklı ekim/dikim zamanı vardır (ilkbahar, sonbahar). Don tehlikesine karşı dikkatli olunmalıdır.
- Yetiştirme Yöntemi: Doğrudan tohum ekimi mi, fide dikimi mi yapılacağına karar verilmelidir. Bazı sebzeler (domates, biber) genellikle fide olarak dikilir.
- Münavebe: Hastalık ve zararlıları azaltmak, toprak verimliliğini korumak için aynı alana üst üste aynı familyadan sebzeler ekilmemelidir.
Ekim ve Dikim
- Tohum Ekimi: Tohumlar uygun derinliğe (genellikle tohum çapının 2-3 katı) ve aralıklarla ekilmelidir.
- Fide Dikimi: Fideler uygun aralıklarla, kök boğazı toprak seviyesinde olacak şekilde dikilmeli ve can suyu verilmelidir. Fidelerin dış koşullara alıştırılması önemlidir.
- Sıra Arası ve Üzeri Mesafe: Her sebzenin ihtiyaç duyduğu gelişme alanı farklıdır. Bitkilerin sıkışık olmamasına dikkat edilmelidir.
Bakım İşlemleri
- Sulama: Sebzeler genellikle düzenli suya ihtiyaç duyar. Toprak sürekli hafif nemli tutulmalı, aşırı sulamadan kaçınılmalıdır. Damlama sulama önerilir.
- Gübreleme: Toprak analizine göre veya bitkinin gelişim dönemlerine uygun (örn: başlangıçta azot, meyve döneminde potasyum ağırlıklı) dengeli gübreleme yapılmalıdır.
- Çapalama ve Yabancı Ot Kontrolü: Toprağı havalandırmak ve yabancı otlarla rekabeti önlemek için düzenli çapalama veya malçlama yapılmalıdır.
- Destekleme: Sırık domates, fasulye, salatalık gibi sarılıcı veya desteğe ihtiyaç duyan sebzeler hereklerle veya iplerle desteklenmelidir.
- Hastalık ve Zararlı Kontrolü: Bitkiler düzenli kontrol edilmeli, sorunlar erken teşhis edilerek IPM prensiplerine uygun mücadele yöntemleri uygulanmalıdır.
Hasat
Sebzeler genellikle en lezzetli ve besleyici oldukları dönemde, çok büyümeden veya kartlaşmadan hasat edilmelidir. Düzenli hasat, bitkinin daha fazla ürün vermesini teşvik eder.