Giriş
Bitkilerin sağlıklı gelişimi ve yüksek verim için topraktaki besin elementlerinin yeterli olması gerekir. Gübreler, topraktaki eksik besinleri tamamlamak veya bitkinin özel ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılır. Temelde organik ve inorganik (kimyasal) olarak ikiye ayrılırlar.
Organik Gübreler
Hayvansal ve bitkisel kalıntıların ayrışmasıyla elde edilen gübrelerdir.
- Hayvan Gübresi: Ahır gübresi (büyükbaş, küçükbaş, kanatlı). Mutlaka fermente edilmiş (yanmış) olarak kullanılmalıdır.
- Kompost: Bitkisel mutfak atıkları, dal parçaları, yapraklar gibi organik materyallerin çürütülmesiyle elde edilir.
- Yeşil Gübreleme: Belirli bitkilerin toprağa karıştırılmasıdır.
- Solucan Gübresi (Vermikompost): Solucanların organik atıkları işlemesiyle elde edilen değerli bir gübredir.
- Diğerleri: Kemik unu, kan unu, balık gübresi, yosun gübresi vb.
Organik gübreler toprağın yapısını iyileştirir, su tutma kapasitesini artırır ve mikroorganizma faaliyetini destekler.
İnorganik (Kimyasal/Ticari) Gübreler
Fabrikalarda sentetik olarak üretilen, belirli besin elementlerini yüksek konsantrasyonda içeren gübrelerdir.
- Azotlu Gübreler: Amonyum nitrat, üre, amonyum sülfat vb. Yeşil aksam gelişimini teşvik eder.
- Fosforlu Gübreler: Süperfosfat (TSP, SSP), DAP, MAP vb. Kök gelişimi, çiçeklenme ve meyve tutumu için önemlidir.
- Potasyumlu Gübreler: Potasyum sülfat, potasyum nitrat, potasyum klorür vb. Meyve kalitesi, hastalık ve stres direncini artırır.
- Kompoze Gübreler: İki veya daha fazla besin elementini bir arada içeren gübrelerdir (örn: 15-15-15, 20-20-0).
- Mikro Element Gübreleri: Demir, çinko, mangan gibi iz elementleri içeren gübrelerdir.
İnorganik gübreler bitkiye hızlı etki eder ancak toprağın organik yapısına katkıları yoktur, aşırı kullanımı toprak ve su kirliliğine yol açabilir.
Bilinçli Gübreleme
En doğru gübreleme, toprak analizi sonuçlarına göre yapılmalıdır. Toprak analizi, toprağınızdaki mevcut besin miktarını ve pH gibi özellikleri gösterir. Buna göre hangi gübreden ne kadar ve ne zaman verileceği belirlenir. Aşırı veya yanlış gübreleme hem ekonomik kayba hem de çevre kirliliğine neden olur.